Przełomowy wyrok TSUE (C-224/18) dotyczący momentu zakończenia robót budowlanych i wymagalności VAT

Wyrok TSUE z dnia 2 maja 2019 r., C-224/18 zmienia dotychczasową interpretację przepisów ustawy o podatku VAT co do momentu wykonania usług budowlanych i w konsekwencji wymagalności podatku VAT. Wyrok C-224/18 będzie miał kluczowe znaczenie dla rozliczania podatku VAT z tytułu wykonania robót  budowlanych oraz możliwości odbioru i potwierdzenia ich należytego wykonania przez zamawiającego. Nie tylko wykonawcy, ale również inwestorzy odetchną z ulgą. Wyrok ten nie rozciąga się jednak na wszystkie przypadki rozliczania robót budowlanych. Dotyczy tylko tych, które są wykonywane na podstawie umowy zawierającej odpowiednie postanowienia dotyczące procedury odbiorowej.

Treść przepisów

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług  jako moment wykonania usługi budowlanej lub budowlano-montażowej (robót budowlanych) przyjmują jej faktyczne wykonanie. Również zgodnie z art. 63 dyrektywy VAT zdarzenie powodujące powstanie obowiązku podatkowego ma miejsce, a VAT staje się wymagalny, w momencie dostarczenia towarów lub wykonania usługi. Z przepisów tych wynika, że co do zasady w terminie 30 dni od dnia wykonania robót wykonawca powinien wystawić fakturę dokumentującą wykonanie robót. Podatek VAT z tytułu wykonania robót budowlanych jest wymagalny w momencie wystawienia faktury lub – w przypadku jej braku – po upływie 30 dni od dnia faktycznego ich wykonania.

Dotychczasowe interpretacje i praktyka

Przepisy te dotychczas były ściśle interpretowane przez urzędy skarbowe.  Przyjmowano, że postanowienia umowne, przewidujące formalny odbiór robót przez inwestora i potwierdzenie ich należytego wykonania protokołem odbioru, nie mają jakiegokolwiek znaczenia dla wymagalności VAT. Również orzecznictwo sądowe, wydane na tle sporów w związku z rozliczaniem wykonanych robót budowlanych, przyjmowało taką interpretację za prawidłową i obowiązującą. Tymczasem szereg umów, przede wszystkim opartych na warunkach kontraktowych określonych przez Międzynarodową Federację Inżynierów Konsultantów (FIDIC), przewiduje formalne zaakceptowanie wykonanych robót budowlanych jako czynność niezbędną dla uznania, że roboty zostały wykonane należycie. Przedmiotowy wyrok TSUE (C-224/18) rozstrzyga sporną kwestię.

Znaczenie wyroku dla branży budowlanej

TSUE w  wyroku C-224/18 wywiodło, że momentem wykonania robót budowlanych może być formalny ich odbiór przez inwestora, jeśli był przewidziany w umowie łączącej strony jako materialne zakończenie tych robót, pozwalające na ustalenie należnego wynagrodzenia. Orzeczenie to zostało wydane w związku z pytaniem prejudycjalnym Naczelnego Sądu Administracyjnego, który powziął wątpliwości, czy w sytuacji, kiedy umowa przewiduje, że dla wypłaty wynagrodzenia za roboty budowlane lub budowlano-montażowe niezbędne jest wyrażenie akceptacji ich wykonania przez zamawiającego  w protokole odbioru tych robót, wykonanie usługi, o której mowa w art. 63 dyrektywy VAT, z tytułu takiej transakcji następuje w momencie faktycznego wykonania tych robót czy też w momencie akceptacji ich wykonania w protokole odbioru.

W konsekwencji w sytuacji, kiedy umowa na wykonanie robót budowlanych będzie zawierała odpowiednie postanowienia momentem powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku VAT będzie dzień dokonania formalnego odbioru robót przez zamawiającego a nie ich wykonania przez wykonawcę.

radca prawny Marzena Jaworska